×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Przewlekła białaczka limfocytowa


Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 we Wrocławiu

Co to jest przewlekła białaczka limfocytowa i jakie są jej przyczyny?

Przewlekła białaczka limfocytowa (ang. chronic lymphocytic leukemia – CLL) to jeden z nowotworów krwi. Przewlekła białaczka limfocytowa występuje u osób dorosłych, częściej u mężczyzn niż u kobiet, a prawdopodobieństwo zachorowania wzrasta z wiekiem. Jedynie około 10% chorych w momencie postawienia diagnozy ma mniej niż 55 lat. Średnia wieku chorych wynosi zwykle 65–70 lat. Przewlekła białaczka limfocytowa jest najczęstszym typem białaczki w Europie i Ameryce Północnej.

Przyczyna przewlekłej białaczki limfocytowej nie jest znana. W około 10% przypadków stwierdza się, że w rodzinie pacjenta występowały wcześniej podobne nowotwory.

Choroba ta ma swój początek w szpiku kostnym. Tkanka ta jest miejscem produkcji elementów komórkowych krwi, swojego rodzaju „fabryką”, odpowiedzialną za wytwarzanie krwinek białych (leukocytów), odpowiadających za obronę organizmu przed infekcjami. Tu powstają też krwinki czerwone (erytrocyty), które zawierają hemoglobinę przenoszącą tlen do wszystkich części ciała. Trzecim produktem są płytki krwi (trombocyty) odpowiedzialne za prawidłowe krzepnięcie krwi. Gdy w trakcie produkcji krwinek białych dojdzie do błędu w materiale genetycznym, mogą powstać komórki nowotworowe, które są „nieśmiertelne” czyli żyją bardzo długo i wymykają się spod kontroli układu odpornościowego oraz mnożą się w sposób niekontrolowany, wskutek czego ich liczba bardzo szybko rośnie, a dla prawidłowych krwinek zaczyna brakować miejsca. Wskutek tego produkcja prawidłowych komórek jest stopniowo ograniczana lub całkowicie ustaje. Czasami organizm potrafi przez dłuższy czas utrzymywać równowagę pomiędzy wytwarzaniem krwinek prawidłowych i komórek białaczkowych. Choroba przebiega wówczas w sposób łagodny, skryty, a objawy kliniczne u chorych mogą być bardzo dyskretne lub nie występować w ogóle. Gdy produkcja komórek nieprawidłowych przyspiesza, pacjent zaczyna odczuwać objawy, a wyniki badań krwi pogarszają się. Właśnie dlatego przewlekła białaczka limfocytowa jest zaliczana do chorób przewlekłych, ponieważ pomimo obecności nowotworu w organizmie człowieka można żyć przez wiele lat z niewielką liczbą objawów, nawet, gdy choroba została już rozpoznana. Niekiedy jednak dochodzi do przyspieszenia tempa powstawania komórek białaczkowych i pogorszenia przebiegu nowotworu.

Jak często występuje przewlekła białaczka limfocytowa?

Przewlekłą białaczkę limfocytową co roku rozpoznaje się u około 4 osób na każde 100 000 mieszkańców, natomiast w grupie >60. roku życia rocznie zachoruje około 20 osób na każde 100 000 sto tysięcy osób w tej grupie wiekowej. Przewlekła białaczka limfocytowa 2 razy częściej występuje u mężczyzn.

Jak się objawia przewlekła białaczka limfocytowa?

U ponad połowy przewlekła białaczka limfocytowa nie powoduje objawów w chwili rozpoznania, a diagnozę stawia się na podstawie nieprawidłowej morfologii krwi wykonanej z innych przyczyn.

U pozostałych chorych występują następujące objawy:

  • utrata masy ciała (o ok. 10% w ciągu pół roku);
  • gorączka powyżej 38°C utrzymująca się więcej niż przez 2 tygodnie, której nie towarzyszą objawy chorób, takich jak przeziębienie, zapalenie gardła, płuc i innych infekcji;
  • wzmożona potliwość w nocy;
  • znaczne osłabienie, zmęczenie, bladość skóry;
  • uczucie pełności w brzuchu, bóle brzucha, powiększenie obwodu brzucha.

Ponadto mogą występować objawy powikłań choroby:

  • nadmierne siniaczenie się, skłonność do krwawień;
  • częściej niż zwykle występujące infekcje (np. zapalenia zatok, skóry, płuc).

Dodatkowo lekarz podczas badania może stwierdzić obecność powiększonych węzłów chłonnych, powiększonej wątroby lub śledziony, powiększonych migdałków bez objawów infekcji gardła.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów przewlekłej białaczki limfocytowej?

Dolegliwości wymienione powyżej, jeżeli narastają stopniowo i nie mają ustalonej przyczyny, powinny zawsze stanowić sygnał alarmowy. Należy wówczas zgłosić się do lekarza POZ.

Jeżeli pacjent z rozpoznaną przewlekłą białaczką limfocytową, stwierdzi pogorszenie swojego samopoczucia, wystąpi infekcja lub krwawienie, niezbędne jest wykonanie morfologii krwi i kontakt z lekarzem prowadzącym.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie przewlekłej białaczki limfocytowej?

Pierwszym kryterium rozpoznania są nieprawidłowości w morfologii krwi (nieprawidłowa liczba krwinek białych) utrzymujące się przez ponad trzy miesiące. Kolejnym ważnym badaniem jest ocena szpiku kostnego uzyskanego podczas biopsji szpiku. Za pomocą tego badania można dokładnie ocenić, jak wygląda produkcja krwi – czy wszystkie krwinki produkowane są w stosownych ilościach, oraz czy obecne są nieprawidłowe komórki nowotworowe. Jeżeli tak, wykonuje się także badania genetyczne pobranej próbki szpiku kostnego, które mają określić rodzaj komórek białaczkowych, ich dojrzałość i cechy, które będą pomocne w wyborze leczenia.

Jakie są metody leczenia przewlekłej białaczki limfocytowej?

Należy podkreślić, że nie u każdego pacjenta niezwłocznie rozpoczyna się leczenie. W przypadkach stabilnych, przebiegających bez niepokojących objawów, możliwa jest obserwacja połączona z wykonywaniem regularnych badań krwi. W przypadku każdego pacjenta leczenie dobrane jest do typu komórek białaczkowych tak, aby było możliwie najbardziej skuteczne. Jeżeli lekarz podejmie decyzję o tym, że terapia jest niezbędna, będą to:

  1. Leki mające za zadanie zniszczenie komórek nowotworowych (chemioterapia). Można je podawać doustnie, niektóre z kolei dożylnie w formie tak zwanych cykli, najczęściej co około miesiąc. Powodują one rozpad komórek białaczkowych, niestety mogą powodować działania niepożądane, ponieważ nie potrafią odróżnić komórek zdrowych od chorych. Najczęściej działania niepożądane dotyczą przewodu pokarmowego. Są to nudności, wymioty, osłabienie. Niekiedy wystąpić może utrata włosów.
  2. Przeszczepienie szpiku kostnego w przypadku tej choroby wykonuje się rzadko, zarezerwowane jest raczej dla młodszych pacjentów z agresywnym typem nowotworu.
  3. Leczenie wspomagające stosuje się, zanim organizm wzmocni się na tyle, aby radzić sobie samodzielnie. Należy więc stosować ochronę przed infekcjami, na przykład podawać profilaktycznie antybiotyki lub leki wspomagające odnowę krwinek białych. Niezbędne może okazać się także przeprowadzenie szczepień ochronnych, np. przeciwko grypie. Jeżeli u pacjenta występuje nasilona niedokrwistość, lub krwawienia może zajść potrzeba przetoczenia krwi. Stosuje się również leki przeciwwymiotne i przeciwbólowe.
  4. U pacjentów ze znacznym powiększeniem śledziony i opornością na chemioterapię niekiedy stosuje sie chirurgiczne usunięcie śledziony lub jej napromienianie.
  5. Należy dbać o właściwe odżywienie pacjenta, nie dopuszczać do nadmiernej utraty masy ciała i stosować odpowiednią profilaktykę zakażeń (szczepienia, immunoglobuliny).

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie przewlekłej białaczki limfocytowej?

Jest to uzależnione od rodzaju komórek nowotworowych oraz od zaawansowania choroby w momencie jej zdiagnozowania. Zlikwidowanie komórek białaczkowych pod wpływem stosowanej terapii nazywa się remisją. Szacuje się, że prawie u połowy chorych na skutek stosowanego leczenia można liczyć na przeżycie 10 lat. Jeżeli jednak komórki nowotworowe nie odpowiadają właściwie na terapię lub są na nią oporne, może dojść do nawrotu choroby (tzw. wznowa) lub jej postępu (tzw. progresja). Należy wówczas zmienić schemat leczenia, jednak należy pamiętać, że jego skuteczność jest z reguły mniejsza, a rokowanie jest niepomyślne. Remisja choroby może wówczas nie zostać osiągnięta. U kilku procent pacjentów może dojść do zmiany charakteru choroby w bardziej agresywnego chłoniaka.

Czynnikami najbardziej obciążającymi pacjenta są powikłania choroby, takie jak ciężkie infekcje, krwawienia oraz wyniszczenie. Na skutek tych powikłań umiera niemal połowa chorych. Dlatego kluczową rolę odgrywa leczenie wspomagające i troska o utrzymanie prawidłowej masy ciała.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia przewlekłej białaczki limfocytowej?

Chorzy w remisji (wolni od obecności choroby) powinni regularnie zgłaszać się na kontrole lekarskie do prowadzącego specjalisty i wykonywać badania – najczęściej jest to morfologia krwi. To bardzo ważne, ponieważ pozwala ona na ocenę aktualnego stanu zdrowia oraz jest w stanie wykryć ewentualne nawroty choroby.

U części pacjentów, zwłaszcza gdy chorobę rozpoznano na zaawansowanym etapie, niezbędne będzie stosowanie ciągłego leczenia przez resztę życia, a remisja może nie zostać osiągnięta. Obowiązuje wówczas ścisłe stosowanie się do zaleceń prowadzącego lekarza w celu ustalenia jak najlepszej terapii i kontroli w celu poprawy jakości życia chorego.

Co robić, aby uniknąć zachorowania na przewlekłą białaczkę limfocytową?

Nie jest znana profilaktyka przewlekłej białaczki limfocytowej.

30.08.2017
Zobacz także
  • Ostra białaczka szpikowa
  • Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL)
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta